Лъэпкъ дамыгъэр ягъэлъапIэ
Къэбэрдей-Балъкъэрым, Къэрэшей-Шэрджэсым, Адыгэ республикэхэм, ди лъэпкъэгъухэр зэуIуу щыпсэу къэрал 50-м щIигъум мэлыжьыхьым и 25-м адыгэ ныпым и махуэр щагъэлъапIэ. Дэрэжэгъуэ ин къуимыту къанэркъым илъэс къэс лъэпкъ бэракъым и жьауэм къыщIэувэ щIалэгъуалэм я бжыгъэм зэрыхэхъуэм, ахэр къызыхэкIам я тхыдэм дихьэх зэрыхъуам. Адыгэу зыкъэзылъытэж дэтхэнэ унагъуэми я сыт хуэдэ зэхыхьэми ныпыр щаIэт хъуащ.
Абхъазым и утыкум дыгъуасэ щызэхуэсат адыгэ ныпыр лъагэу Iэтауэ зыIыгъ щIалэгъуалэ миным нэблагъэ. Вагъуэ пщыкIутIымрэ шабзищымрэ зытет бэракъ удзыфэр къащхьэщыту Къэбэрдей-Балъкъэрым и жылагъуэхэр автомашинэкIэ къызэхэзыжыхьыну гъуэгу теувэну щIалэхэр ирагъэжьащ ЩIэныгъэхэмкIэ Дунейпсо Адыгэ Академием и вице-президент, Къэбэрдей Адыгэ Хасэм и тхьэмадэ, «Адыгэ псалъэ» газетым и редактор нэхъыщхьэХьэфIыцIэ Мухьэмэд, КъБР-м и Iэтащхьэм и Администрацэм ЩIыналъэ политикэмкIэ и управленэм и унафэщI Къуэжей Артём, Къэбэрдей-Балъкъэрым Граждан жылагъуэ институтхэм ядэлэжьэнымрэ лъэпкъ IуэхухэмкIэ и управленэм и унафэщI КIурашын Анзор сымэ, нэгъуэщIхэми.
ЗекIуэм хэтыну къызэхуэсахэм адыгэ ныпым и къежьапIэр кIэщIу яхуиIуэтэжащ ар Iэтауэ ягъэлъэпIэныр къыхэзылъхьа ХьэфIыцIэ Мухьэмэд. Абы къыхигъэщащ къыдэкIуэтей щIэблэщIэм лъэпкъым и къекIуэкIыкIам куууэ зыщагъэгъуэзэну зэрыхущIэкъур зэригуапэр.
— Си къуэшхэ, шынэхъыщIэхэ! Нобэ догъэлъапIэ ди лъэпкъым и дамыгъэ нэхъыщхьэр – абы и ныпыр. Къэбэрдей-Балъкъэрым и жылагъуэхэр зэщIэвгъэхьэну гъуэгу фытеувэну мурад фщIащи, Тхьэм къывигъэхъулIэ. Ди лъэпкъ дахэм и Iуэхур ипэкIэ зыгъэкIуэтэн, къэзыгъэщIэрэщIэжын фыхуэхъуну ди гуапэщ. Гъуэгу махуэ! – иригъэжьащ къызэхуэсахэр ХьэфIыцIэм.
Автомашинэ 200-м щIигъу зыхэта зекIуэм къызэпачащ Налшык – Шэджэм – Дыгулыбгъуей – Бахъсэн – Къэсейхьэблэ – Алътуд – Май къалэ – Прохладнэ – Джулат – Арыкъ – Тэрч – Александровскэ – Арщыдан – Старэ Шэрэдж – Шэрэдж Ищхъэрэ – Къэхъун – Нарткъалэ – Аруан – Нартан – Налшык гъуэгуанэр.
ЗекIуэ щыIахэр Абхъазым и утыкум къыщрагъэблэгъэжащ Дунейпсо Адыгэ Хасэм и тхьэмадэ Сэхъурокъуэ Хьэутий зи пашэ гупым. Абыхэм фIыщIэ хуащIащ пэкIум кърихьэлIа дэтхэнэми, и лъэпкъым и махуэшхуэр игъэлъэпIэну къызэрекIуэлIам папщIэ. Сэхъурокъуэр хъуэхъуащ ныпым и пщIэр зыIыгъыфын, адыгэр дыпсэуху абы и жьауэм щIэтын лъэпкъыу дыщытыну.
«Ныпыр ди лъэпкъым и набдзэщ. Ар нобэ екIуу къезыхьэкIа ди щIалэхэм фIыщIэ ин фхуэфащэщ. Дэтхэнэ лъэпкъми ныпми я тхыдэ яIэжщ, ауэ, ди жагъуэ зэрыхъунщи, дэ ди ныпым и тхыдэр ди лъэпкъ тхыдэм и лъабжьэм нэскъым. Тхыдэм и зэманкIэ уеплъмэ, адыгэ ныпыр щIалэ дыдэщ. Ди ныпыр мыкIуэдыжын Тхьэм ищI. Сынывохъуэхъу мыпхуэдэ Iуэху дахэхэмкIэ куэдрэ иджыри дызэхуэзэну», – захуигъэзащ Сэхъурокъуэ Хьэутий къызэхуэсахэм.
ГуфIэгъуэ пшыхьым кърихьэлIахэм псалъэ гуапэкIэ захуигъэзащ Къэбэрдей-Балъкъэр щIэныгъэ-къэхутакIуэ институтымрэ «Адыгэ псалъэ» газетымрэ я лэжьакIуэ, Тыркум къикIыжа адыгэхэм ящыщ Хъуажь Фахъри.
— Ди къуэш бланэхэ! Ди шыпхъу дахэхэ! Адыгэ ныпым и махуэр тхуэугъурлын Тхьэм ищI. Си гуапэщ ди ныпым зэщIигъэуIуа мыпхуэдиз щIалэгъуалэ слъагъуну. Адыгэ ныпым фыхуэфащэу, сыт хуэдэ IэнатIэм фыпэрымыувэми, пашэхэм фащыщу фыщытыну сыныволъэIу, – къыхигъэщащ и псалъэм Хъуажьым.
Апхуэдэу Адыгэ ныпым и махуэм и щIыхькIэ къызэхуэсахэм хъуэхъу псалъэхэмкIэ зыхуагъэзащ Эверест дэкIа, ди лъэпкъым и ныпыр абы и щыгум дэзыха Мэз Каринэ, Iуащхьэмахуэ щэм щIигъурэ дэкIа Шыбзыхъуэ Къазбэч сымэ.
— Мы гъэм илъэситху ирокъу дуней псом щынэхъ лъагэ дыдэ Эверест къуршым и щыгум адыгэ бэракъыр зэрыщызгъэуврэ. Нобэ хуэдэ махуэ куэд ди лъэпкъым игъэлъэпIэну сохъуахъуэ, – жиIащ Мэз Каринэ.
ГуфIэгъуэ махуэшхуэм и пшыхьыр ягъэдэхащ уэрэджыIакIуэ цIэрыIуэхэу Хьэкъул Оксанэ, Тхьэгъэлэдж Светланэ, Бэч Азэмэт, Мэремыкъуэ Резуан, къэфакIуэ ныбжьыщIэ Къалмыкъ Тамерлан сымэ, нэгъуэщIхэми. Адыгэ ныпым и махуэм иращIэкIа концертыр -джэгу дахэкIэ зэхуащIыжащ.
Пшапэр зэхэуа нэужь, шэху уэздыгъэм къыхэщIыкIа адыгэ ныпыр лыдыжу пагъэнащ.
ЖЫЛАСЭ Замир.
Сурэтхэр Къарей
