Къалэнхэр инщ, зыгъэзэщIэнухэри махэкъым

Фигу къэдгъэкIыжынщ: Дунейпсо Адыгэ Хасэм и Зэхуэсым къищтэ унафэхэр зы­гъэзащIэ гупыр пIалъэ пыу­хы­­кIам тету зэIуощIэ, ялэ­жьам­рэ къапэщытымрэ тепсэлъыхьын, ящIапхъэр ягъэбелджылын папщIэ. гъэзэ­щIакIуэ гупым хэтщ ДАХ-м къызэщIиубыдэ Адыгэ Хасэхэмрэ жылагъуэ зэгухьэны­гъэхэмрэ я лIыкIуэхэр. Псори зэхэту ахэр мы зэм цIыху  31-рэ мэхъу.

ЗэIущIэр къызэIузыхари езыгъэкIуэкIари ДАХ-м и президент Сэхъурокъуэ Хьэутийщ. Абы хьэщIэхэм яригъэ­цIы­хуащ мы зэIущIэм ирихьэ­лIа къэрал къулыкъущIэхэр: КъБР-м и Iэтащхьэм и Администрацэм республикэ кIуэцI политикэмкIэ и департаментым и унафэщI Махуэ Валерэ,КъБР-м и Парламентым и УнафэщIым и къуэдзэ Жаным Руслан, Правительствэм и Уна­фэ­щIым и къуэ­дзэ Къуэ­дзо­­къуэ Мухьэмэд, егъэ­­джэ­ны­гъэмрэ щIэ­ны­­­гъэм­кIэ министрСемэн Пщы­къан, цIыху­бэ хъыбарегъащIэ Iуэху­­щIапIэхэмкIэ, жы­ла­гъуэ, дин зэгухьэныгъэ­хэм­кIэ министрым и къалэнхэр зы­гъэзащIэ Къумахуэ Мухьэдин. ЗэIущIэм къра­гъэ­блэ­гъат ДАХ-м и Чэнджэщэгъу советым хэтхэу Ажа­хъуэ Къанщобий, Дзэмыхь Къасболэт сымэ, РАН-м и Къэ­бэрдей-Балъкъэр щIэ­ны­гъэ центрым и унафэщI Иуан Петр, нэгъуэщIхэри.

Сэхъурокъуэм кIэщIу и гугъу ищIащ ДАХ-м и IX Зэхуэ­сым ищIа унафэхэр гъэзэщIа зэрыхъум. Къапщтэмэ, Мэздэгу щыпсэу адыгэхэм я деж ДАХ-м и лIыкIуэ гуп зэ­ры­щы­Iам, къэбэрдей, кIахэ адыгэхэм я алыфбейр зы щIыным елэжьын гуп къызэрызэра­гъэ­пэщам, Сирием щекIуэкI зауэм къыхашауэ ди республикэм къэзыгъэзэжхэм щхьэ­кIэ ящIэфым тепсэлъыхьащ.

ДАХ-м и ГъэзэщIакIуэ гупым и комитетхэр къызэгъэпэщыным теухуауэ къэпсэ­лъащ Дунейпсо Адыхэ Хасэм и япэ вице-президент Къэжэр Артур. Абы жиIащ комитетхэр я бжыгъэкIэ 10 зэры­хъур. Къы­зэхуэсахэр комитет бжы­гъэми ахэр зытелэжьэнуми арэзы техъуащ. Псалъэмакъ нэхъ зращIэкIар анэдэлъхубзэр хъумэным, зы адыгэ ­алы­ф­­бейм хуэкIуэным елэжьыну хуей комитетращ. Зэ­IущIэм хэтхэр зэгурыIуащ, мы Iуэхур зэрыгугъум къыхэ­кIыу, зи унафэ ящIын хуейм щIэ­ныгъэкIэ хуэхьэзыр цIыху­хэр хагъэпсэлъыхьыну.

ЕтIуанэу зи гугъу ящIар Сирием къикI, къраш адыгэхэм я Iуэхур зытетырщ. Абы теу­хуауэ къэпсэлъа Бэрсэдж Хьэрфан жиIащ Сирием мафIэр зэрыщызэщIэплъэр, цIыхухэр ерыс­къыкIэ, хущхъуэкIэ, нэгъуэщI куэд­хэм­кIи гугъу зэрехьыр. «Адыгэу 50 хэкIуэдащ мы зауэм. Абыхэм ящыщу 3-щ дзэм хэтар, адрейхэм я гъащIэр ихьащ мамыру псэу цIыху­хэм зыкIи щымысхь щIэпхъаджащIэхэм, жы­ла­гъуэхэм хадзэ бомбэхэм, нэгъуэщI Iэщэ лIэ­ужьыгъуэхэм. Сирием щекIуэкIыр лъэпкъ за­уэм хуэкIуэнкIэ шынагъуэщ. А къэралым щыпсэу адыгэхэр иджырей гузэвэгъуэм хуэдэ зэи хэхуакъым. Адыгэ къуажиблым дэсыр къы­дэкIащ е къыдахуащ. Ахэр хэти Дамаск Iэпхъуащ, хэти ТыркумкIэ, ИорданиемкIэ яу­нэ­тIащ. Псалъэм папщIэ, Тыркум щыпсэу ди лъэп­къэгъухэм цIыху минитI зрашэлIащ, зы­щIэсынымрэ яшхынымкIэ ядоIэпыкъу. Иор­да­нием – миниплI къыщыувыIащ. Амман щы­Iэ Адыгэ ФIыщIэ Хасэмрэ благъэхэмрэ я нэ­Iэ къатетщ абыхэм. Хэкум 1000 къихьэжыфащ. КъБР-мрэ АР-мрэ къэкIуэжа адыгэхэм са­на­то­рэ­хэм пIалъэкIэ щIагъэтIысхьаи езыр-езыр­хэу пэлъэщу фэтэр къэзыщтаи яхэтщ. Къап­щтэ­мэ, Мейкъуапэ, абы къегъэщIылIа жылэ­хэм унэ-лъапсэ щызыгъуэта, ахъшэкIэ зы­дэ­Iэ­пыкъуа щыIэщ», – жиIащ Хьэрфан икIи ды­щIи­гъуащ хэхэс адыгэхэр Урысей Федерацэм и унафэщIхэм къазэрыщыгугъыр, зауэ лы­гъейм къыхашыну, я Хэку ирагъэгъуэтыжыну.

Хьэрфан жиIам Сэхъурокъуэ Хьэутий ды­щIи­гъуащ КъБР-м и Iэтащхьэ Къанокъуэ Арсен и унафэкIэ Правительствэм дэлэжьэну штаб къызэрызэрагъэпэщар, Сирием къикI адыгэхэм я Iуэхур дэгъэкIыным теухуауэ.

Къапщтэмэ, Налшык и 8-нэ курыт еджапIэм сабий 73-рэ йокIуалIэ. Абыхэм щхьэкIэ уры­сы­бзэ, адыгэбзэ дерсхэр ирагъэкIуэкI, ма­хуэм тIэу ягъашхэ. Сэхъурокъуэм жиIащ къэ­кIуэжа псоми тхылъ зэрыхуагъэхьэзырыр, зы­щыщ лъэпкъыр (унагъуэкIэ), и IэщIагъэ-щIэ­ныгъэр, нэгъуэщIхэри иту. Ар хуэщхьэпэнущ мыб­деж я Iыхьлы нэхъ псынщIэу къы­ща­гъуэ­ты­жыным, лэжьапIэ гуэр Iуагъэ­хьэ­фы­ным.

Къэбэрдей Адыгэ Хасэм и тхьэмадэ, «Адыгэ­ псалъэ» газетым и редактор нэхъыщхьэ Хьэ­фIы­цIэ Мухьэмэд кIэщIу тепсэлъыхьащ Урысей-Кавказ зауэр зэриухрэ илъэси 150-м ири­хьэлIэу ДАХ-м зэфIихыну Iуэхухэм. Ахэр куэд мэхъу, адыгэм я тхыдэм теухуа тхылъ къы­дэ­гъэ­кIыным, документальнэ фильм гъэхьэзырыным къыщыщIэдзауэ ди лъэпкъ Iуэхум хухэ­ха Международнэ щIэныгъэ конференц егъэ­кIуэкIыным щыщIэкIыжу. Зэхуэсым къри­­хьэлIахэр зэгурыIуащ ХьэфIыцIэ Мухьэмэд игъэбелджылам дэщIыгъужыпхъэхэу къа­лъытэр зы мазэм къриубыдэу зэфIа­гъэ­кIы­жу, итIанэ абы иджыри зэ тепсэлъыхьыжыну.

ХьэфIыцIэр тепсэлъыхьын хуейт Сочэ ще­кIуэкIыну Олимп джэгухэм а щIыпIэр зей адыгэ­ лъэпкъым и тхыдэр къызэрыхэщынум. Абы нэхъ зэдауэ къикIащ, 2010, 2011 гъэхэм УФ-м и Президентым, ФедерацэмкIэ Советым, Къэрал Думэм ятхагъэххэу, абыхэм къра­ты­жа жэуап щыщыIэкIэ, мы Iуэхум къы­щIы­те­бгъэзэжын щымыIэу къалъытэу, ауэ икIэм-икIэ­жым, зэгурыIуащ иджыри зэ къэрал уна­фэщI­хэм зыхуагъэзэну.

2013 – 2015 гъэхэм ДАХ-м и ГъэзэщIакIуэ гупым зэфIигъэкIыпхъэу игъэбелджылахэр и лъабжьэу къащтэри, зэIущIэм хэтхэр зэ­гу­рыIуащ абы иджыри дыщIагъужыну.

ДАХ-м и КъэпщытакIуэ гупым и унафэщI Къуэ­дзокъуэ Анатолэ зи гугъу ищIар Дунейпсо Адыгэ Хасэм хэтыпщIэу къыIэрыхьэн ­хуейм и Iуэхур зытетырщ. АбыкIэ щIыхуэ зытелъхэм хэтыпщIэр ямыгъэгувэну зэгуры­Iуа­хэщ.

Дунейпсо Адыгэ Хасэм и ГъэзэщIакIуэ ­гупым КъБР-м щыщу цIыхуи 8, Адыгейм – 4, КъШР-м – 4, Шапсыгъым – 2, Мэздэгум – 1, Тыркум – 5, Иорданием – 2, Сирием – 1, Израи­лым – 1, Абхъазым ейуэ 1 хэтщ. Мы бжыгъэ­хэр къы­щIэт­хьар иджыри зэ фи нэгу къы­щIэд­гъэувэн пап­щIэщ ди лъэпкъэгъухэр зэ­къуэгъэувэным, зэ­дэлэжьэным теухуауэ ахэр къару зэрыри­къур. НэгъуэщI къэралхэм къыщыхъум (адыгэр кърамышыну Iэмал имы­Iэу), лъэпкъ зэхэ­щIыкIыр къызэрыщIэ­рэ­щIэ­жым и нэщэнэ зыдэплъагъу ди лъэхъэнэм ДАХ-м и пашэхэм Iэмал къаритыну къы­щIэ­кIы­нукъым хуэмыхуну, псалъэм зыдрагъэ­хьэ­хыну.

 Ширдий Маринэ

@ «Адыгэ псалъэ»